8 Tuyệt Chiêu Lắng Nghe Biến Bạn Thành Bậc Thầy Giao Tiếp

 

8 Tuyệt Chiêu Lắng Nghe  Biến Bạn Thành Bậc Thầy Giao Tiếp

Trong giao tiếp giữa các cá nhân, cách nói và nội dung lời nói rất quan trọng, nhưng đồng thời, cách lắng nghe cũng quan trọng không kém. Lắng nghe cũng là một nghệ thuật giao tiếp, đôi khi lắng nghe trong im lặng còn đạt được hiệu quả giao tiếp tốt hơn cả lời nói.

 Làm thế nào để lắng nghe tốt? Đây cũng là một nghệ thuật thâm sâu, cần phải nắm vững 8 yếu tố sau:

 

1. Lắng nghe chân thành

 

Tức là phải lắng nghe bằng cả "tâm". Lắng nghe nhất định phải chân thành, điều này mới có thể đạt được mục đích giao tiếp lẫn nhau thông qua lắng nghe. Nếu bạn nhất thời vẫn còn hiểu lầm đối phương, tâm trạng vẫn chưa điều chỉnh lại được, thì trước tiên đừng bắt đầu trao đổi và lắng nghe. Nhất định phải điều chỉnh tốt tâm trạng, với thái độ chân thành, tập trung lắng nghe, mới có thể đạt được hiệu quả lắng nghe.

 

2. Lắng nghe bằng trí óc

Tức là phải lắng nghe bằng cả "não". Chỉ dùng tai để nghe là không đủ, còn phải vừa lắng nghe vừa suy nghĩ: Anh ta đang nói vấn đề gì? Muốn đạt được hiệu quả gì? Có ích gì cho tôi? Tôi nên trả lời như thế nào? Khi lắng nghe phải suy nghĩ, phải phân tích, phải phán đoán, phải trả lời.

 

3. Lắng nghe bằng sự quan tâm

 

Tức là phải lắng nghe bằng cả "tình yêu thương". Trong quá trình lắng nghe mà không có tình yêu thương, không có sự quan tâm và thấu hiểu đối với con người, thì dù có ngồi đó lắng nghe một cách nghiêm túc đến đâu cũng chỉ là hình thức. Chỉ cần quan tâm bằng cả tấm lòng yêu thương, mới có thể đạt được hiệu quả và mục đích của việc lắng nghe.

 

4. Lắng nghe chủ động

Tức là phải lắng nghe bằng cả "sự nhiệt tình". Điều này rất quan trọng đối với các nhà quản lý,lãnh đạo, Đặc biệt là đối với cấp dưới, đối với nhân viên của mình, nhất định phải chủ động liên lạc với họ bằng tất cả sự nhiệt tình, lắng nghe những suy nghĩ và ý kiến của họ. Để cải thiện công việc của bản thân, tạo ra sự đồng cảm với nhân viên, đạt được mục đích đồng lòng hợp tác để hoàn thành tốt công việc. Nên hình thành một chế độ lâu dài trong công ty là định kỳ chủ động lắng nghe ý kiến và đề xuất của nhân viên.

 

5. Lắng nghe để giao tiếp

Tức là phải lắng nghe bằng cả "sự thấu hiểu". Giao tiếp giữa các cá nhân không thể tách rời sự trao đổi ngôn ngữ, giao tiếp với nhân viên không thể tách rời việc lắng nghe. Không chỉ yêu cầu có thể lắng nghe tiếng lòng của khách hàng, mà còn phải lắng nghe tiếng nói của nhà cung cấp, của đối thủ cạnh tranh, như vậy mới có thể đạt được mục đích "biết người biết ta" để cung ứng.

 

6. Lắng nghe toàn diện

Tức là phải lắng nghe bằng cả "sự công bằng". Vừa phải lắng nghe những mặt tốt, những tiếng nói tích cực, lại càng phải lắng nghe những ý kiến trái chiều; vừa phải lắng nghe ý kiến của cấp trên, đồng nghiệp, lại càng phải lắng nghe tiếng nói của nhân viên. Lắng nghe phải làm được "dọc đến tận cùng, ngang đến tận biên", lắng nghe toàn diện là nền tảng để ra quyết định chính xác.

 

7. Lắng nghe khiêm tốn

Tức là phải lắng nghe bằng cả "tinh thần học hỏi". Lắng nghe có thể giúp bạn có được những thông tin mới, hiểu được những tình huống mới, mở rộng tầm nhìn, tiếp thu những kiến thức mới. Những điều này, chỉ khi bạn khiêm tốn lắng nghe mới có thể làm được. Vì vậy, khi lắng nghe nhất định phải đổ hết nước trong "cái chai" của mình đi, chỉ có khiêm tốn mới có thể tiếp thu những nội dung mới, đạt được những thành quả mới.

 

8. Dừng lắng nghe đúng lúc

Tức là phải lắng nghe bằng cả "đôi tay". Khi đã nghe rõ những gì đối tượng bày tỏ và mục đích của họ, có thể kịp thời dừng lắng nghe, mở miệng nói chuyện. Một là phải lặp lại những nội dung chính mà người bày tỏ đã nói, thể hiện rằng bạn đã nghiêm túc lắng nghe, ghi nhớ; hai là đối với những việc thuộc thẩm quyền của mình, có thể trả lời ngay tại chỗ thì trả lời ngay; ba là đối với những việc nhất thời không thể trả lời thì phải báo cho họ biết, đồng thời tích cực báo cáo lên cấp trên, sớm đưa ra câu trả lời. Tuyệt đối không được sau khi lắng nghe rồi không có hồi âm, như vậy bạn sẽ đánh mất lòng tin của người khác.

 

Lắng nghe nhiều phía thì sáng suốt, nghe một phía thì mờ mịt

 

Lắng nghe là phương pháp thu thập thông tin, chỉ có chăm chú lắng nghe mới có thể thu được thông tin chính xác, mà nhiều thông tin chính xác có thể cung cấp cơ sở cho việc ra quyết định chính xác.

 

Nhà văn Anh Rudyard Kipling đã từng mô tả việc đặt câu hỏi và trả lời thích hợp như sau: "Tôi có sáu người hầu trung thành, họ có thể cho tôi biết tất cả những điều tôi muốn biết. Tên của họ là: Cái gì, Tại sao, Khi nào, Ở đâu, Như thế nào, Ai." Khi bạn lắng nghe người khác nói chuyện, nếu bạn đảm bảo nắm vững được sáu yếu tố "người hầu trung thành" của Kipling, điều đó sẽ rất hữu ích cho bạn.

 

Có một câu chuyện kể rằng, nhà vua nhận được ba bức tượng vàng giống hệt nhau, nhưng người dâng tặng yêu cầu nhà vua trả lời câu hỏi: Ba bức tượng vàng, bức nào có giá trị nhất? Cho dù là cân nặng hay tay nghề, chúng đều giống hệt nhau. Cuối cùng, một vị quan lão thành cầm ba cọng rơm, cắm vào tai bức tượng vàng thứ nhất, cọng rơm chui ra từ tai bên kia. Cọng rơm của bức tượng vàng thứ hai rơi ra từ miệng. Cọng rơm của bức tượng vàng thứ ba rơi vào bụng. Vị quan lão thành nói: Bức tượng vàng thứ ba có giá trị nhất! Câu trả lời chính xác, sứ giả im lặng không nói.

 

Câu chuyện này cho thấy, biết lắng nghe mới là điều có giá trị nhất, là phẩm chất cơ bản mà một người trưởng thành cần phải có.

Như Triết gia Hi Lạp cổ đại Epictetus từng nói:  Chúng ta có hai tai và một miệng để có thể lắng nghe nhiều gấp đôi so với việc nói.

Thực chất của câu chuyện "bức tượng vàng" là "biết lắng nghe mới là điều có giá trị nhất; nói nhất định phải nói ngắn gọn, súc tích." Điều này cũng đưa ra một nguyên tắc trong giao tiếp: Con người phải biết lắng nghe, càng thu thập được nhiều thông tin của đối phương, càng hiểu rõ ý của đối phương, mới có thể đưa ra câu trả lời chính xác cho đối phương.

 

Chỉ có lắng nghe người khác thật tốt, mới có thể nói ra ý kiến của mình một cách tốt hơn, khiêm tốn lắng nghe ý kiến của người khác là điều kiện cần thiết để một người tiến bộ. Khi ý kiến của bản thân chưa chín chắn thì không nên phát biểu, nói quá nhiều, lời nói sẽ trở thành chướng ngại vật cho hành động. Nghe nhiều, làm nhiều, nói ít là biểu hiện của một người trưởng thành.

 

Vì vậy, nghe nhiều nói ít nên là nguyên tắc hàng đầu của chúng ta. Phần lớn chúng ta đều hơi nói nhiều, nói với người khác nhiều hơn những gì họ cần biết. Nhiều người nói chuyện lan man, thích nói những chuyện không đâu. Nếu bạn nhận ra mình có những vấn đề này, bạn nên học cách diễn đạt ngắn gọn, để người khác thích nghe bạn nói, chứ không phải buộc phải nghe bạn nói. Nếu bạn luôn nói nhiều hơn nghe, bạn có thể sẽ gặp trở ngại trong giao tiếp với mọi người, đồng thời cũng dễ khiến người khác cảm thấy nhàm chán.

 

Lắng nghe là khởi đầu của sự hòa giải. Để đối phương nói ra những lời bất mãn, vừa trút được nỗi tức giận trong lòng, vừa tìm thấy sự cân bằng tâm lý trong sự lắng nghe chăm chú của bạn. Bạn cũng có thể tìm ra nguyên nhân gốc rễ của mâu thuẫn từ lời nói của đối phương, tạo cơ sở cho việc hóa giải mâu thuẫn.

 

Lắng nghe là tiền đề của giao tiếp lẫn nhau. Muốn giao tiếp với đối phương, trước tiên phải để đối phương nói hết lời. Không thể đạt được mục đích giao tiếp thông qua việc thuyết giáo, mà lắng nghe một cách chăm chú sẽ vô hình chung kéo gần khoảng cách giữa hai bên, đạt được mục đích giao tiếp.

 

Khả năng lắng nghe là một trong những khả năng quan trọng nhất của người lãnh đạo doanh nghiệp. Nó có thể khiến đồng nghiệp, cấp dưới sẵn lòng kể chuyện, thậm chí là trút bầu tâm sự, giúp cuộc trò chuyện tiếp tục, có lợi cho việc xóa bỏ khoảng cách, giảm bớt hiểu lầm.

 

Giám đốc điều hành của Microsoft, Steve Ballmer, đã từng nói: "Bộ não của tôi không ngừng hoạt động. Ngay cả khi nghe xong một người nói, nhưng không thể thực sự tiêu hóa và hiểu những điều này, tôi cũng phải chăm chú lắng nghe. Đây là cách bộ não của tôi hoạt động, nó luôn không ngừng tiếp nhận, phân tích, suy nghĩ, hiểu và phản ứng. Nếu bạn thực sự muốn thúc đẩy mọi người làm tốt công việc, bạn phải lắng nghe những gì họ nói và khiến họ cảm thấy rằng bạn đang lắng nghe. Điều này có lợi cho cả tôi và những người xung quanh."

 

Biết im lặng đúng lúc

 

Không phải ai cũng giỏi nói, cũng như có một khả năng diễn đạt ngôn ngữ tuyệt vời để giao tiếp, thuyết phục người khác. Luôn có những người gặp phải đủ loại rào cản ngôn ngữ khi giao tiếp với người khác. Có những rào cản giống như khuyết tật chân tay, cần phải phẫu thuật chỉnh hình để điều chỉnh; có những rào cản chỉ cần sửa đổi một chút giống như sửa quần áo cũ; có những rào cản giống như một cái bụng chảy xệ, cần phải thắt chặt lại; còn có những rào cản giống như sửa chữa ô tô, cần phải điều chỉnh các bộ phận, hoặc giống như bánh răng trên xe cần phải tra dầu để bôi trơn; khuyết điểm của những người khác thì giống như khuôn mặt bẩn của một cậu bé, phải dùng nước xà phòng nóng để chà xát mạnh mới được.

Nếu bạn thấy mình thực sự không thể khiến lưỡi mình nhảy điệu Samba, vậy thì hãy quản tốt miệng của mình, rèn luyện cảnh giới “Đại âm hi thanh, đại tượng vô hình” "âm thanh lớn ít tiếng, hình ảnh lớn vô hình" mà Lão Tử đã nói.

 

Có một câu chuyện, kể về một công ty sản xuất ô tô chuẩn bị mua một lượng lớn vải để trang trí nội thất xe hơi. Có ba nhà sản xuất dệt may tham gia cạnh tranh. Trước khi đưa ra quyết định cuối cùng, công ty này yêu cầu mỗi nhà sản xuất dệt may cử một đại diện đến công ty vào ngày quy định để tiến hành vòng đàm phán cuối cùng.

 

Doyle là đại diện kinh doanh của một trong những nhà sản xuất dệt may. Khi đó anh ta bị viêm họng nặng, nhưng điều này lại khiến anh ta "trong cái rủi có cái may" và cuối cùng giành được thành công. Sau đó, anh ta nhớ lại tình hình lúc đó:

 

"Tôi được dẫn vào một phòng họp, đối mặt với nhiều giám đốc điều hành cấp cao của công ty đó, chẳng hạn như kỹ sư dệt lụa, người môi giới mua hàng, giám đốc kinh doanh và chủ tịch công ty, v.v. Tôi đứng dậy, cố gắng hết sức để nói vài câu, nhưng chỉ là phí công vô ích.

Mọi người ngồi quanh bàn họp, im lặng nhìn tôi. Tôi đành phải viết lên giấy: 'Thưa các quý ông, tôi bị viêm họng nên không nói được, tôi không thể nói chuyện. Tôi thực sự xin lỗi!'

'Để tôi nói giúp anh.' Chủ tịch công ty nói. Vì vậy, ông ấy thay tôi trưng bày các mẫu vải và giải thích những ưu điểm của các mẫu vải đó. Sau đó, mọi người bắt đầu thảo luận và đều hết lời khen ngợi những ưu điểm của vải của tôi. Vì chủ tịch đã thay thế vị trí của tôi, nên ông ấy thay tôi tham gia thảo luận. Và điều duy nhất tôi có thể làm là mỉm cười, gật đầu hoặc làm vài cử chỉ.

 

Kết quả của cuộc họp đặc biệt này là: Tôi đã nhận được hợp đồng trị giá 1,6 triệu đô la - đó là đơn đặt hàng lớn nhất mà tôi từng giành được trong đời."

Doyle kết luận với giọng điệu may mắn: "Tôi biết rằng nếu tôi không bị câm, tôi chắc chắn sẽ không nhận được đơn đặt hàng đó, bởi vì tôi đã đánh giá hoàn toàn sai về toàn bộ sự việc. Sau sự việc này, tôi phát hiện ra rằng để người khác nói nhiều hơn thực sự có lợi ích rất lớn."

 

Câu chuyện trên cho thấy "cẩn thận lời nói và hành động" là điều vô cùng quan trọng. Những lời nói không được suy nghĩ kỹ càng không chỉ là lời nói nhảm nhí, mà còn thường gây ra những rắc rối và tai họa không đáng có. Vì vậy, những người am hiểu cách nói chuyện không phải là "mở cửa sổ" trên ngực, mà là "lắp van" trên miệng. Những người nói nhanh, suy nghĩ chậm thường là những người ngu ngốc, bởi vì họ luôn nói ra rồi mới hối hận; những người suy nghĩ nhanh, nói chậm thường là những người thông minh, bởi vì họ luôn rất cẩn thận trong việc diễn đạt ngôn ngữ của mình. Nói là để thể hiện chính xác suy nghĩ và ý kiến của mình, chứ không phải để thỏa mãn cái miệng, tùy tiện trút giận. Có những người luôn chỉ trích người khác không có đầu óc, luôn thích nói năng bừa bãi, nhưng lại ít khi kiểm tra xem mình có động não khi phát biểu hay không, có nói năng bừa bãi hay không. Đầu óc của một người phải học cách suy nghĩ, miệng của một người phải biết im lặng đúng lúc.

 

Biết lắng nghe những quan điểm khác biệt

 

Nghệ thuật lắng nghe có thể coi là chìa khóa của giao tiếp hiệu quả, mà giao tiếp hiệu quả lại là nền tảng cho sự thành công trong quản lý doanh nghiệp. Muốn thông qua giao tiếp để loại bỏ những xung đột và trở ngại trong công việc, cần chú ý đến một khâu rất quan trọng trong giao tiếp, đó chính là lắng nghe.

 

Lắng nghe là một mắt xích quan trọng trong quá trình giao tiếp. Hầu như trong bất kỳ cuộc trao đổi nào, điều quan trọng nhất mà chúng ta có thể làm là lắng nghe. Ví dụ, với tư cách là một nhà quản lý, trước khi phát biểu, chỉ có lắng nghe mới có thể giúp bạn cung cấp thêm thông tin hữu ích khi trả lời câu hỏi. Khi chúng ta hình thành thói quen lắng nghe, chắc chắn chúng ta sẽ hiểu được những vấn đề, khó khăn và nhu cầu của nhân viên.

 

Nhiều nhà quản lý có trải nghiệm như thế này: Một nhân viên bất bình vì cảm thấy mình bị đối xử bất công đến tìm bạn để phân xử, bạn chỉ cần chăm chú lắng nghe anh ta bày tỏ, khi anh ta nói xong, tâm trạng sẽ bình tĩnh hơn rất nhiều, thậm chí không cần bạn đưa ra bất kỳ quyết định nào để giải quyết việc này.

 

Nhà ngân hàng nổi tiếng người Mỹ John Rockefeller đã nói: "Chính sách của chúng tôi luôn là: Kiên nhẫn lắng nghe và thảo luận cởi mở, cho đến khi bằng chứng cuối cùng được đưa ra mới cố gắng đạt được kết luận." Người ta nói rằng phương châm của ông là "Hãy để người khác nói." Người sáng lập HP, Packard, cũng đặc biệt nhấn mạnh: "Lắng nghe, sau đó mới hiểu."

 

"Không giỏi lắng nghe những quan điểm khác biệt là sơ suất lớn nhất của nhà quản lý." Mary Kay đã giải thích về tầm quan trọng của việc lắng nghe trong cuốn sách "Mary Kay nói về quản lý con người". Doanh nghiệp do Mary Kay điều hành có thể nhanh chóng phát triển thành một công ty mỹ phẩm với 200.000 tư vấn viên sắc đẹp, một trong những bí quyết thành công của bà là rất coi trọng giá trị của mỗi người và hiểu rõ rằng điều nhân viên thực sự cần không phải là tiền bạc, địa vị, mà họ cần một nhà quản lý thực sự có thể "lắng nghe" ý kiến của họ. Vì vậy, bà nghiêm khắc yêu cầu bản thân và khiến tất cả các nhà quản lý ghi nhớ quy tắc vàng này: Lắng nghe là điều ưu tiên hàng đầu, tuyệt đối không được xem thường khả năng lắng nghe.

 

Có một câu tục ngữ phương Tây: Lắng nghe là lời khen ngợi cao quý nhất. Học giả người Anh John Alday nói: Đối với một bậc thầy giao tiếp thực thụ, lắng nghe và nói chuyện có mối liên hệ với nhau, giống như sợi dọc và sợi ngang của một tấm vải. Khi anh ta lắng nghe, anh ta đang đứng ở lối vào tâm hồn của người bạn đồng hành; và khi anh ta nói, anh ta mời người nghe đứng ở lối vào dẫn đến suy nghĩ của chính mình.

 

Quản lý là một nghệ thuật, quản lý con người lại càng đúng như vậy. Các nhà quản lý thế hệ mới càng nên nhận thức được điều này: Phong cách lãnh đạo nói nhiều, lên lớp cấp dưới, lấy bản thân làm trung tâm đã không còn phù hợp nữa. Lắng nghe là một phương thức giao tiếp hiệu quả. Một nhà quản lý có trí tuệ trưởng thành sẽ cho rằng lắng nghe ý kiến của người khác quan trọng hơn là thể hiện kiến thức uyên bác của bản thân. Anh ta phải giỏi giúp đỡ và khơi gợi người khác bày tỏ suy nghĩ và cảm xúc của mình, không chủ động đưa ra quan điểm của bản thân, giỏi lắng nghe ý kiến của người khác, khơi dậy tư duy sáng tạo của họ, như vậy, không chỉ khiến nhân viên tăng cường sự tin tưởng vào nhà quản lý, mà còn có thể giúp nhà quản lý thu thập được những thông tin hữu ích, từ đó tổ chức công việc hiệu quả hơn.

Trở thành người giao tiếp biết lắng nghe

 

Trong một cuộc khảo sát về tình bạn, kết quả khiến những người thực hiện khảo sát vô cùng ngạc nhiên. Kết quả cho thấy, những người có nhiều bạn bè nhất là những người biết lắng nghe, chứ không phải là những người ăn nói khéo léo, những nhà hùng biện thu hút sự chú ý. Trên thực tế, điều này cũng không có gì là khó hiểu. Trong cuộc sống, mỗi chúng ta đều khao khát được thể hiện bản thân. Người biết lắng nghe một cách thông minh có thể cho người nói cơ hội để bộc lộ đầy đủ, tự nhiên sẽ dễ dàng nhận được thiện cảm của người khác hơn.

 

Có một vị giám đốc, với ý tốt, đã mời anh Lưu đến quán ăn nhỏ uống rượu, muốn thuyết phục anh Lưu ở lại, nhưng lại không đạt được hiệu quả. Bởi vì mục đích của việc uống rượu là để đối phương thư giãn, sau đó mới gợi ra những lời trong lòng họ. Thế nhưng, vị giám đốc này lại bắt đầu lên lớp ngay từ đầu, bản thân nghiêm túc như vậy, khiến đối phương không có cơ hội để nói, kết quả chỉ có thể đi ngược lại với mong muốn của mình.

 

Một mặt, mỗi người đều thích kể về bản thân, đều muốn tô vẽ bản thân, và đều muốn đối phương tin vào những gì mình kể; mặt khác, mỗi người lại muốn thăm dò bí mật của người khác, và đều muốn sớm nói cho người khác biết. Hiện tượng này, có lẽ có thể nói là bản tính của con người.

 

Theo một nghĩa nào đó, biết lắng nghe còn quan trọng hơn biết nói. Càng lắng nghe nhiều, bạn sẽ càng trở nên thông minh hơn, sẽ được nhiều người yêu mến hơn, sẽ có những người bạn trò chuyện tốt hơn. Một người biết lắng nghe luôn có thể giành được nhiều thiện cảm hơn một người giỏi nói. Tất nhiên, trở thành một người biết lắng nghe không phải là điều dễ dàng. Trước hết, phải nhìn vào người nói. Nếu đối phương xứng đáng để bạn lắng nghe, thì cũng xứng đáng để bạn nhìn vào; tiếp theo, hãy đến gần người nói, tập trung lắng nghe, để người đó cảm thấy rằng bạn không muốn bỏ lỡ bất kỳ một từ nào; hơn nữa, phải học cách đặt câu hỏi, để người nói biết rằng bạn đang nghiêm túc lắng nghe. Có thể nói, đặt câu hỏi là một hình thức tâng bốc cao cấp hơn. Tất cả chúng ta đều đã trải qua những tình huống như thế này, phải không? Khi còn đi học, nếu giáo viên kết thúc bài giảng mà không có khán giả nào đặt câu hỏi, thì thật là ngại ngùng. Ngoài ra, hãy nhớ rằng không được ngắt lời người nói. Cho dù bạn có khao khát một chủ đề mới đến đâu, cũng đừng ngắt lời người nói, cho đến khi người đó tự kết thúc; cuối cùng, phải đạt được trạng thái "quên mình". Bạn phải luôn hiểu rằng mình là "người lắng nghe", đừng sử dụng những từ ngữ như "tôi", "của tôi". Bạn nói như vậy, có nghĩa là bạn phải từ bỏ cơ hội lắng nghe, sự chú ý đã chuyển từ người nói sang bạn, ít nhất, bạn sắp bắt đầu "trò chuyện" rồi.

 

Trong cuộc sống, có một nguyên tắc rất đơn giản mà sâu sắc, đó là: "Ở đâu nói càng ít, ở đó nghe càng nhiều".  Chỉ khi chúng ta thực sự lắng nghe người khác một cách chân thành, thấu đáo, ta mới có thể hiểu được quan điểm của họ, từ đó góp ý, phản biện hay đưa ra ý kiến của mình một cách hiệu quả hơn. Nói quá nhiều, lan man, không những không giúp ích mà còn có thể biến lời nói thành rào cản cho hành động. Để áp dụng nguyên tắc này, chúng ta cần ghi nhớ ba điều: Thứ nhất, hãy luôn khiêm tốn lắng nghe ý kiến của người khác, bởi đó là điều kiện tiên quyết cho sự tiến bộ của bản thân. Thứ hai, khi ý kiến của mình chưa chín chắn, hãy kiên nhẫn lắng nghe thay vì vội vàng phát biểu, bởi "lời nói gió bay", nói nhiều mà không suy nghĩ kỹ càng sẽ chỉ gây cản trở cho hành động. Cuối cùng, "nghe nhiều, làm nhiều, nói ít" chính là biểu hiện rõ nét của một người trưởng thành, chín chắn.